Respijtzorg, wat is het?

Respijtzorg is een vorm van mantelzorgondersteuning waarbij de mantelzorger ( tijdelijk) volledig ontlast wordt in de zorgtaken. U geeft de zorgtaken voor korte duur aan een ander. Er wordt gekeken waar verantwoorde zorg geboden wordt die u dierbare nodig heeft. Omdat mantelzorgers soms 24 uur per dag en jarenlang voor hun naaste zorgen, kan dit veel en zwaar zijn.

Door af en toe vrij te zijn van zorgtaken kan de mantelzorger zijn eigen leven beter in balans houden. En de liefdevolle zorg voor zijn of haar dierbare langer volhouden. Dit is mogelijk door respijtzorg te regelen. Het geeft de mantelzorger letterlijk een korte adempauze in het uitvoeren van de zorgtaken.

Welke mogelijkheden zijn er?

Respijtzorg is de verzamelnaam voor verschillende vormen van mantelzorgondersteuning:

• Thuis of buitenshuis
• Verzorging door familie, vrijwilligers of professionals.
• Gefinancierd uit eigen middelen, door de zorgverzekeraar (Wet langdurige zorg en Zorgverzekeringswet) of door de gemeente (Jeugdwet of Wmo).
• De overname van de zorg kan incidenteel zijn, bijvoorbeeld tijdens een vakantie. Maar het kan ook gaan over wekelijks een dagdeel of maandelijks een weekend.

Als mantelzorger kijkt u naar de juiste mogelijkheid die voor u de korte adempauze geeft.

Er zijn verschillende vormen respijtzorg om op een verantwoorde manier de zorg over te dragen:

• Respijtzorg light: hierbij gaat het vaak om een activiteit voor de naaste. De mantelzorgers kan kiezen om wel of niet mee te gaan. Bijvoorbeeld groepswandelen, wennen op de dagopvang of samen op vakantie.
• Aanwezigheidszorg: iemand die bij de naaste thuis blijft zodat de mantelzorger even iets voor zichzelf kan doen. Bijvoorbeeld een vrijwilliger of individuele begeleiding thuis.
• Dagopvang: de naaste kan één of meerdere dagen per week naar een locatie waar hij of zij een passende activiteit doet. Denk aan een buurthuis, wijkcentrum of zorgboerderij. De mantelzorger heeft dan de hele dag voor zichzelf.
• Logeeropvang: de naaste gaat een nachtje of meerdere nachten logeren. Bijvoorbeeld in een logeerhuis, zorghotel of gastgezin.

Welke vorm is voor uw situatie geschikt?

Welke vorm het meest geschikt is, hangt af van de zorgsituatie en de voorkeuren van de mantelzorger én de zorgvrager. Iedere situatie heeft baat bij een andere manier van ontlasting zodat u die adempauze ervaart. Variërend  van bezoekservice, vrijwillige thuishulp en vervangende mantelzorg tot dagopvang en -behandeling, logeerhuis of zorghotel.

Onderstaande vragen helpen u bij het maken van de juiste keuze in de verschillende vormen van respijtzorg. Als mantelzorgmakelaar kan ik u hierin ondersteunen door alle mogelijkheden, samen met u, op een rijtje te zetten.

• Waar? Wordt de respijtzorg thuis of buitenshuis aangeboden? Respijtzorg kan aan huis plaatsvinden in de vorm van ‘oppas’ of aanwezigheidszorg, maar de zorgvrager kan ook naar een dagopvang of logeerzorg gaan.
• Voor wie? Sommige respijtzorgvoorzieningen richten zich speciaal op ouderen met dementie of kinderen met een meervoudige handicap. Maar er zijn ook logeervoorzieningen waar in principe iedereen terechtkan. Het is belangrijk bij respijtzorg een bewuste keuze te maken. En ook rekening te houden met verschillende groepen mantelzorgers.
• Door wie? De vervangende zorg kan geboden worden door vrijwilligers of door professionele krachten. Soms ook door een combinatie van beide. Mantelzorgers en zorgvragers kunnen zelf de regie hebben bij het vormgeven van het aanbod. Soms ligt dit alleen in handen van de organisatie.
• Samen of alleen? Richt de respijtzorg zich specifiek op de zorgvrager? Of biedt het een mogelijkheid waar zorgvrager en mantelzorger met elkaar kunnen zijn? Waarbij de mantelzorger ook vrij is van zorgtaken?
• Welke duur en frequentie? Gaat het om respijtzorg van enkele uren, een dagdeel of dagen tot weken? Is het een incidentele (een vakantie) of een regelmatig terugkerende aangelegenheid? Bijvoorbeeld wekelijks twee dagdelen?

Respijtzorg is niet bij iedereen bekend

Uit de praktijk en onderzoeken is gebleken dat een deel van de mantelzorgers geen gebruikt maakt van mantelzorgondersteuning. Een op de drie mantelzorgers is niet op de hoogte van de mogelijkheden van respijtzorg. Ook zegt een kwart van de mantelzorgers, die wel behoefte heeft aan ontlasting, dat zij de weg naar ondersteuning niet kennen.

De mantelzorgmakelaar kan u hierin ondersteunen.  Ik zoek voor u de informatie over respijtzorg die geschikt is voor uw situatie. Ook kan ik ondersteuning geven door regeltaken samen met u uit te voeren of tijdelijk over te nemen. Zo kunt u letterlijk op adem komen. En u houdt de zorg voor uw dierbare langer vol.

Hoe is de financiering geregeld?

Respijtzorg is soms gratis, bijvoorbeeld omdat het vrijwilligerswerk is. Als er wel kosten aan verbonden zijn, kan de mantelzorger die mogelijk vergoed krijgen

• vanuit de wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dit is mogelijk als de zorgvrager ondersteuning krijgt vanuit de Wmo. In dat geval kan de mantelzorger respijtzorg aanvragen bij de gemeente. Hiervoor geldt een eigen bijdrage van maximaal 19 euro per maand.
• vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) is kortdurend verblijf mogelijk. Voor mensen met een volledig pakket thuis (vpt), modulair pakket thuis (mpt) of persoonsgebonden budget (pgb). Mensen die verblijven in een instelling hebben geen recht op respijtzorg via de Wlz.
• door de zorgverzekeraar. Sommige zorgverzekeraars vergoeden vervangende zorg vanuit de aanvullende verzekering. De vergoeding is geheel of gedeeltelijk.
• vanuit de Jeugdwet: Kinderen met een beperking, stoornis of aandoening kunnen in aanmerking komen voor logeeropvang in een instelling. Men kan hiervoor een aanvraag doen bij de gemeente.
• vanuit het persoonsgebonden budget (PGB): Vanuit de WMO, WLZ, Zvw of jeugdwet. Dit kan alleen als er al sprake is van een pgb. Raadpleeg vooraf de voorwaarden van de gemeente, het Zorgkantoor of de verzekeraar.

Met vriendelijke warme groet,

Ingeborg Franx